Jan Nolten

In 1952 was Jan Nolten een van de Nederlandse renners in de Tour de France. Hij ging het gevecht aan op de Puy du Dôme met Fausto Coppi en verloor met maar een klein verschil. Coppi noemde hem na die strijd: "een belofte voor de toekomst", een uitspraak waar Jan Nolten nog lang op kon teren. Met diezelfde strijd met Coppi, maakte Jan zich zeer geliefd en men liep massaal uit om Jan Nolten in actie te zien in de criteriums.

Een ernstig auto-ongeluk maakte een eind aan zijn loopbaan als renner.
Hetty Gommans

Tour de France, 17 juli 1952, Limoges-Puy de Dôme, 21ste etappe. De uitslag: 1. Fausto Coppi, 2. Jan Nolten, 3. Gino Bartali, 4. Raphaël Geminiani.

Raphaël Geminiani heeft zijn zinnen op de rit gezet. Hij woont immers in Clermont-Ferrand, aan de voet van de Puy de Dôme. Het moet een triomftocht worden en tienduizenden fans staan klaar om een erehaag te vormen. Maar er is nog iemand die tuk is op de overwinning: Gino Bartali.

De Italiaan is de volgende dag jarig maar weet dat hij in de tijdrit die dan op het menu staat geen enkele kans maakt. Van zijn kopman Fausto Coppi krijgt Bartali toestemming om op de verschrikkelijke berg in het centraal massief een gooi naar de overwinning te doen. Het is ver boven de dertig graden en het peloton trekt lusteloos door de heuvels van de Haute-Vienne. Al snel hebben de renners anderhalf uur achterstand op het traagste tijdschema.

Tourbaas Jacques Goddet is radeloos en roept zijn commissarissen bij elkaar. Hij wil de etappe redden en laat zijn medewerkers de renners aansporen. Maar het helpt niets. Er moeten dan nog drie cols worden beklommen: de Mont Dore, de Col de Dyane en de Puy de Dôme.

Op de flanken van de laatste beklimming slaakt Goddet een zucht van verlichting. Want bij de tweede bevoorrading heeft Geminiani eindelijk de aanval geopend. De Italiaan Marinelli en de Fransman Gilbert Bauvin reageren. Als Bartali de achtervolging inzet sluit Jan Nolten aan. De Nederlander met zijn lange benen en zijn grote versnelling mat, tot verbazing van iedereen, zijn tegenstanders af. Eerst moeten Bauvin en Marinelli eraf.

Op de Puy de Dôme verhogen de Italianen Coppi en Carrea en de Fransen Robic en Gelabert in het peloton het tempo en gaan op weg naar de leiders. Vier kilometer voor de top kan Geminiani tot grote teleurstelling van zijn duizenden fans het tempo van Nolten niet volgen. Iedereen is verbijsterd. Nog nooit heeft een Nederlander zó hard bergop gefietst. Twee kilometer verder moet ook Gino Bartali er aan geloven. Een sensatie hangt in de lucht. Wie is toch die blonde Nederlander die vedetten lost?

Nolten lijkt op weg naar een historische zege. Motoren en radioverslaggevers passeren de koploper en de Nederlandse radioreporter Jan Cottaar roept zijn landgenoot in het voorbijgaan iets toe maar door het kabaal hoort de Limburger niets. Nog één kilometer. De overwinning lijkt nog slechts een kwestie van enkele minuten. Als Nolten even onder zijn arm doorkijkt ziet hij de schaduw van een wiel naast zich. Het kan toch niet dat iemand van de gelosten is teruggekomen? Nolten is even verwarring. Dan komt gele truidrager Fausto Coppi langszij.

Nolten uit Elsloo kan niet meer reageren. Minder dan honderd meter voor de eindstreep wordt hij ingelopen door de beste renner ter wereld. Na de finish hoort de Limburger waarom hij de overwinning is kwijtgeraakt. Als ploegleider Binda van de Italiaanse ploeg hoort dat Bartali de Nederlandse debutant niet meer kon volgen, geeft hij zijn kopman Coppi opdracht om alsnog voor de ritzege te gaan. "Cottaar heeft later gezegd dat hij mij in het voorbijgaan heeft toegeschreeuwd dat Coppi naderde. Ploegleider Kees Pellenaars kon mij niet bijstaan want hij stond weer eens met een kokende jeep naast de kant. Als ik had geweten dat Coppi de achtervolging had ingezet, had ik het tempo verhoogd. Ik was er van overtuigd dat ik de rit zou gaan winnen.'

De volgende dag komt de grote Coppi naar Nolten toe. De Italiaan excuseert zich dat hij de 22-jarige neoprof van zijn ploegleider moest kloppen en troost de Nederlandse debutant. Nolten denkt, achteraf gezien, dat de tweede plaats hem meer publiciteit heeft bezorgd dan een zege had kunnen opleveren. Want hij kreeg vooral contracten in Italië. De "kleine renner uit Elsloo' was, zonder het toen goed te beseffen, een legende geworden. Vijftig jaar later staat zijn naam tussen die van de allergrootsten uit de wielergeschiedenis.

Jan Seuren, Dagblad De Limburger, 12 augustus 2002